به گزارش اکوایران، ارتش ایالات متحده در حال فاصله گرفتن از ادبیات همیشگی‌اش درباره «حکمرانی خوب» و «مقابله با ریشه‌های نارضایتی مخالفان» است و به‌جای آن، اکنون بر این پیام تأکید می‌کند که متحدان شکننده‌اش در آفریقا باید آمادگی بیشتری برای ایستادن روی پای خود داشته باشند.

در رزمایش «شیر آفریقایی»، بزرگ‌ترین تمرین نظامی مشترک آمریکا در این قاره، این تغییر جهت به‌روشنی دیده می‌شد. ژنرال مایکل لنگلی در گفت‌وگویی با خبرگزاری اسوشیتدپرس گفت: «ما باید بتوانیم شرکایمان را به سطحی از عملیات مستقل برسانیم.»

به گزارش اسوشیتدپرس، لنگلی، بالاترین مقام نظامی آمریکا در آفریقا، روز جمعه در آخرین روز این رزمایش افزود: «باید بخشی از بار را هم شرکایمان به دوش بکشند.»

در این رزمایش چهار هفته‌ای، نیروهایی از بیش از ۴۰ کشور تمرین کردند که چگونه با تهدیدهای هوایی، زمینی و دریایی مقابله کنند. آن‌ها پهپادیی را به پرواز درآوردند، نبردهایی شبیه‌سازی کردند، و موشک‌های هدایت‌شونده با ماهواره را در بیابان پرتاب کردند.

مانورها شبیه نسخه‌های قبلی رزمایش «شیر آفریقایی» بودند که اکنون در بیست‌و‌یکمین سال برگزاری خود است. اما زبان و مفاهیمی که در گذشته روی آن‌ها تأکید می‌شد و آمریکا مدعی بود که آن‌ را از روسیه و چین متمایز می‌کند، تا حد زیادی حذف شده‌اند.

پیش‌تر، پیام آمریکا در زمینه امنیت بین‌المللی بر همکاری میان دفاع، دیپلماسی و توسعه استوار بود. اما اکنون جای خود را به فراخوان‌هایی داده برای کمک به متحدان جهت ایجاد توانایی لازم برای مدیریت امنیت خودشان، امری که لنگلی گفت در وزارت دفاع دولت دونالد ترامپ در اولویت قرار دارد.

او گفت: «ما حالا اولویت‌های مشخصی داریم، محافظت از میهن. و همچنین به دنبال آن هستیم که کشورهای دیگر در برخی از مناطق ناپایدار جهان سهم خود را ایفا کنند.» او در این جمله به حمایت آمریکا از سودان اشاره کرد.

این تغییر در شرایطی رخ می‌دهد که ارتش ایالات متحده تلاش دارد «نیرویی چابک‌تر و مرگبارتر»، از جمله با احتمال کاهش تعداد پست‌های رهبری نظامی در مناطقی مانند آفریقا، جایی که رقبای آمریکا به‌طور فزاینده‌ای نفوذ خود را گسترش می‌دهند، بسازد.

چین برنامه آموزش نظامی گسترده‌ای برای ارتش‌های آفریقایی راه‌اندازی کرده و مزدوران روسی نیز در حال بازتنظیم نقش خود و تثبیت جایگاهشان به‌عنوان شریک امنیتی مورد اعتماد در شمال، غرب و مرکز آفریقا هستند.

در مصاحبه‌ای در یک سال پیش، لنگلی بر چیزی تأکید کرده بود که مقامات نظامی آمریکا مدت‌ها آن را «رویکرد کلی ‌دولت» در مقابله با شورش‌ها نامیده‌اند. حتی در مواجهه با شکست‌ها، او از رویکرد آمریکا دفاع کرده و گفته بود که استفاده صرف از زور نمی‌تواند کشورهایی با دولت ضعیف را تثبیت کند یا از منافع آمریکا در برابر خطر گسترش خشونت محافظت کند.

ژنرال لنگلی سال گذشته گفت: «من همیشه تأکید کرده‌ام که AFRICOM (فرماندهی آفریقای ارتش آمریکا) صرفاً یک سازمان نظامی نیست». او «حکمرانی خوب» را «راه‌حلی پایدار برای مجموعه‌ای از تهدیدهای چندلایه» توصیف کرد، چه بیابان‌زایی، چه نابودی محصولات کشاورزی ناشی از تغییرات اقلیمی، یا تهدید گروه‌های افراط‌گرای خشن.

اما اکنون رویکرد «همه‌جانبه دولتی» دیگر جایگاه مرکزی گذشته را در پیام‌رسانی‌های امنیتی ایالات متحده ندارد؛ اگرچه لنگلی گفت این رویکرد جامع در کشورهایی مثل ساحل عاج مؤثر بوده، جایی که توسعه و دفاع به‌صورت ترکیبی توانسته حملات گروه‌های جهادی در نزدیکی مرز شمالی ناپایدار آن کشور را کاهش دهد. اما این موفقیت‌ها الگوی گسترده‌ای ایجاد نکرده‌اند.

لنگلی گفت: «من پیشرفت دیده‌ام و پسرفت هم دیده‌ام». او قرار است اواخر امسال از سمت خود کناره‌گیری کند.

با عقب‌نشینی آمریکا، گروه‌های شورشی قدرت می‌گیرند

رویکرد جدید ارتش ایالات متحده در حالی شکل گرفته که بسیاری از ارتش‌های آفریقایی همچنان تجهیز نشده‌اند و گروه‌های شورشی در حال گسترش‌اند.

یکی از مقامات ارشد دفاعی آمریکا در اوایل ماه جاری گفت: «ما آفریقا را کانون القاعده و داعش می‌دانیم»، و اشاره کرد که هر دو گروه وابستگان منطقه‌ای خود را گسترش داده‌اند و داعش فرماندهی و کنترل خود را به آفریقا منتقل کرده است.

این مقام به دلیل نداشتن مجوز برای اظهارنظر عمومی، به شرط ناشناس ماندن صحبت کرد.

اگرچه آفریقا به‌ندرت در فهرست اولویت‌های اصلی پنتاگون جای داشته، آمریکا همچنان صدها میلیون دلار صرف کمک‌های امنیتی کرده و حدود ۶۵۰۰ نفر نیروی فرماندهی آفریقای ارتش آمریکا را در قاره مستقر دارد.

به گفته لنگلی، در برخی مناطق، آمریکا رقابت مستقیمی با روسیه و چین دارد. و در مناطقی دیگر، حضور مستقیم نظامی برای مقابله با وابستگان القاعده و داعش همچنان ضروری است.

این تغییر لحن، از «رویکرد دولتی جامع» به «تقسیم بار مسئولیت»، هم‌زمان است با افزایش نگرانی‌ها درباره اینکه خشونت رو به گسترش می‌تواند از نقاط  پرآشوب، جایی که شورشیان نفوذ یافته‌اند و خلأ قدرت را پر کرده‌اند، فراتر برود.

بخش‌هایی از شرق و غرب آفریقا اکنون به کانون خشونت تبدیل شده‌اند. طبق گزارش مؤسسه اقتصاد و صلح، در سال ۲۰۲۴ بیش از نیمی از قربانیان تروریسم جهان در منطقه ساحل غرب آفریقا کشته شده‌اند، منطقه‌ای بیابانی و گسترده که توسط حکومت‌های نظامی اداره می‌شود.

این مؤسسه همچنین گزارش داده که سومالی ۶٪ از کل تلفات مرتبط با تروریسم در جهان را به خود اختصاص داده و پس از ساحل، مرگبارترین کشور آفریقا از نظر تروریسم است.

از زمان روی کار آمدن ترامپ، ارتش آمریکا حملات هوایی خود را در سومالی تشدید کرده و مواضع داعش و الشباب را هدف قرار داده است. اما با وجود این پشتیبانی هوایی، ارتش سومالی هنوز فاصله زیادی تا حفظ امنیت زمینی دارد، چیزی که لنگلی هم تأیید کرد.

او گفت: «ارتش ملی سومالی هنوز در تلاش است راه خودش را پیدا کند.» و افزود که آن‌ها پس از سال‌ها شکست، اکنون کمی به جایگاه خود بازگشته‌اند. «اما هنوز چیزهایی هست که برای اثربخشی در میدان نبرد به آن‌ها نیاز دارند.»

به گفته بورلی اوچینگ، تحلیلگر مؤسسه امنیتی Control Risks، به‌طور مشابه، در غرب آفریقا نیز این تصور که دولت‌ها به‌زودی قادر به مقابله با چنین تهدیدهایی شوند، بسیار دور از واقعیت است.

او افزود: «حتی پیش از آن‌که نفوذ غرب در منطقه ساحل کاهش یابد، حمایت نظامی لازم بسیار محدود بود، تهدیدها همچنان فعال باقی مانده بودند، و ارتش‌های محلی ابزار لازم برای مقابله را در اختیار نداشتند.»

قدرت‌های غربی فعال در ساحل، چه به اختیار و چه در نتیجه فشار دولت‌های خشن‌تر، به‌تدریج از منطقه عقب‌نشینی کرده‌اند.

اوچینگ که در زمینه رقابت قدرت‌های بزرگ در آفریقا تخصص دارد، گفت: «بسیاری از این کشورها نیروی هوایی قوی ندارند و نمی‌توانند تحرکات شورشیان را رصد کنند، به‌ویژه در مناطقی که جاده‌ها تقریباً غیرقابل عبورند و زیرساخت‌ها به‌شدت ضعیف‌اند.»