چرخش شگفت‌انگیز ترامپ و باز شدن جبهه هشتم جنگ با اسرائیل

به گزارش اکوایران، رئیس‌جمهور آمریکا، دونالد ترامپ به‌سرعت قتل دو کارمند سفارت اسرائیل در واشنگتن را محکوم کرد و خود را «حامی اسرائیل‌ترین رئیس‌جمهور تاریخ آمریکا» خواند. اما در پشت پرده، شکاف فزاینده‌ای میان او و نخست‌وزیر اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، در حال شکل‌گیری است.

پنج مقام فعلی و پیشین آمریکایی به پولیتیکو گفته‌اند که روابط ترامپ و نتانیاهو در هفته‌های اخیر دچار تنش شده است. آن‌ها در مورد نحوه برخورد با چندین بحران خاورمیانه‌ای اختلاف نظر دارند و به نظر نمی‌رسد قتل کارمندان سفارت در واشنگتن، چیزی را تغییر دهد.

هرچند مقام‌های آمریکایی و اسرائیلی می‌گویند که هنوز نمی‌توان این وضعیت را یک «گسست» توصیف کرد، اما شمار فزاینده‌ای از افراد در دولت ترامپ از عملکرد اسرائیل و رویکردش در قبال واشنگتن و خاورمیانه احساس نارضایتی دارند.

یکی از مقامات سابق دولت ترامپ که به شرط ناشناس ماندن درباره این تحولات دیپلماتیک صحبت کرده، می‌گوید: «در دولت افرادی هستند که دلبستگی خاصی به اسرائیل ندارند. آن‌ها اسرائیل را شریک می‌دانند، اما نه شریکی که لازم باشد برایش امتیاز ویژه‌ای قائل شویم.»

عملکرد نتانیاهو نیز کمکی به بهبود اوضاع نکرده است. رویکرد او نسبت به رابطه با آمریکا فاقد احترام، تمکین و تشریفاتی است که ترامپ و تیمش در تعامل با دیگر شرکای خاورمیانه‌ای خود به آن علاقه دارند. فردی نزدیک به کاخ سفید گفت: «در تمام این پرونده‌ها، دشوارترین فرد برای همکاری بی‌بی (نتانیاهو) است.»

«جبهه هشتم جنگ با اسرائیل»

و این شکاف چیزی نیست که تیراندازی مرگبار روز چهارشنبه - که منجر به کشته شدن دو کارمند سفارت اسرائیل توسط یک فعال طرفدار فلسطین شد - بتواند تغییر دهد. به‌نظر می‌رسد ترامپ این حمله را بیشتر به‌عنوان نشانه‌ای از نیاز به مقابله شدیدتر با یهودستیزی در آمریکا می‌بیند. یکی از مقام‌های دولت تصریح کرد که دیدگاه ترامپ درباره اسرائیل و یهودستیزی، «دو مقوله متفاوت» است.

در مقابل، مقام‌های اسرائیلی رویکردی کاملاً متفاوت دارند. آن‌ها حمله چهارشنبه را گشایش جبهه‌ای جدید در جنگ گسترده‌تر خاورمیانه تلقی می‌کنند، جبهه‌ای که شامل حماس در غزه و همچنین ایران و متحدانش در مرزهای اسرائیل می‌شود.

یخیل لیتر، سفیر اسرائیل در ایالات متحده، روز پنج‌شنبه گفت: «این اقدام در راستای یک برنامه سیاسی برای محو اسرائیل انجام شده است. این هشتمین جبهه در جنگ برای شیطانی جلوه دادن، سلب مشروعیت و نابودی حق موجودیت اسرائیل است.»

دفتر نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که نتانیاهو روز پنج‌شنبه با ترامپ تلفنی گفت‌وگو کرده و رئیس‌جمهور آمریکا «از قتل شوکه‌کننده دو کارمند سفارت اسرائیل در واشنگتن، عمیقاً ابراز تأسف کرده است». طبق گزارش طرف اسرائیلی، آن‌ها همچنین درباره ایران و جنگ در غزه صحبت کردند.

اما در کاخ سفید این احساس وجود دارد که اسرائیلی‌ها دائماً از آمریکا مطالبات بیشتری دارند، در حالی که این رابطه هنوز آن‌گونه که ترامپ و تیمش انتظار دارند، دستاوردهای دیپلماتیک سریع و ملموسی نداشته است.

یکی از مقامات پیشین دولت ترامپ گفت: «نتانیاهو از آن دست افرادی است که مدام فشار می‌آورد، و این می‌تواند ترامپ را آزرده کند». دولت ترامپ بر نتانیاهو و کابینه‌اش فشار آورده تا اجازه ورود کمک‌های بیشتری به نوار غزه‌ی ویران‌شده را بدهند. همچنین ترامپ فاصله‌ای آشکار با تل‌آویو ایجاد کرده است، از جمله دستیابی به توافق آتش‌بس با حوثی‌ها در یمن بدون شمول اسرائیل، و بی‌توجهی به مخالفت نتانیاهو در جریان تلاش برای توافق با ایران درباره برنامه هسته‌ای. تصمیم ترامپ برای نرفتن به اسرائیل در سفر اخیرش به خاورمیانه نیز از سوی بسیاری به عنوان یک بی‌احترامی علنی تلقی شد.

اگر حمله بیرون از موزه یهودیان کاپیتال منجر به اقدام خاصی از سوی دولت ترامپ شود، احتمالاً این اقدامات در عرصه داخلی خواهد بود. کارولین لویت، سخنگوی کاخ سفید، روز پنج‌شنبه درباره قتل‌ها گفت: «شرّ یهودستیزی باید از جامعه ما ریشه‌کن شود.»

تمرکز کاخ سفید بر «یهودستیزی» همچنین ممکن است به ترامپ این امکان را بدهد که به این حمله مرگبار واکنش نشان دهد، بدون آن‌که آن را به پرسش‌های گسترده‌تر درباره روابط دوجانبه‌اش با اسرائیل پیوند بزند.

دستاورد سریع در جبهه اسرائیل

ترامپ با این امید به قدرت رسید که بتواند در پرونده اسرائیل دستاوردهای سریع و چشمگیری داشته باشد، از جمله عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان سعودی. او پیش از آغاز رسمی ریاست‌جمهوری‌اش نماینده ویژه خود، استیو ویتکاف، را برای میانجی‌گری در آتش‌بس میان اسرائیل و حماس اعزام کرد؛ اقدامی که در ابتدا به‌نظر یک پیروزی زودهنگام می‌آمد.

اما این موفقیت دوام نیاورد. توافق در ماه مارس فروپاشید و عربستان به‌صراحت اعلام کرد که بدون پایان دائمی جنگ و برداشتن گام‌های ملموس در راستای تشکیل کشور فلسطین، عادی‌سازی روابط ممکن نخواهد بود؛ خواسته‌هایی که نتانیاهو حاضر به پذیرش آن‌ها نیست.

با تضعیف حماس و عقب‌نشینی ایران، بسیاری در دولت ترامپ این وضعیت را فرصتی برای پایان دادن به جنگ در غزه و رسیدن به توافقی با تهران درباره برنامه هسته‌ای‌اش می‌دانند. در مقابل، نتانیاهو خواهان ادامه جنگ است و با تلاش‌های آمریکا برای میانجی‌گری جهت توافق با ایران مخالف است.

به گفته یکی از مقامات کنونی دولت و یک مقام سابق، ترامپ این روزها با توصیه‌های متناقضی در زمینه نحوه برخورد با اسرائیل روبه‌روست. وزیر خارجه مارکو روبیو، معاون رئیس دفتر، استیفن میلر و رئیس سیا، جان رتکلیف دیدگاه‌های همسو با اسرائیل دارند، در حالی‌که رئیس اداره اطلاعات ملی، تولسی گبرد، از رویکردی متوازن‌تر نسبت به این متحد آمریکا حمایت می‌کند. به گفته این منبع، در نتیجه این اختلاف‌نظرها، ترامپ در هفته‌های اخیر کمتر در مورد اسرائیل موضع‌گیری کرده است.

اعراب خلیج فارس متحدان بهتری هستند

فراتر از روابط شخصی متشنج میان ترامپ و نتانیاهو، عوامل دیگری نیز وجود دارند که وفاداری‌های در حال تغییر رئیس‌جمهور آمریکا در خاورمیانه را توضیح می‌دهند؛ مسأله‌ای که در نخستین سفر خارجی مهم او، که شامل دیدار با متحدان عرب خلیج فارس بود اما نه اسرائیل، به‌خوبی نمایان شد.

یکی از افراد نزدیک به تیم امنیت ملی ترامپ می‌گوید: «در حال حاضر، ترامپ بیش از اسرائیل به سعودی‌ها و اماراتی‌ها متعهد است، که موضوعی شگفت‌انگیز است اما واقعیت دارد. این متحدان عربی در بازی ترامپ هستند، چک‌های کلان می‌نویسند و از مذاکرات هسته‌ای با ایران حمایت می‌کنند.»

هرچند ترامپ در ابتدا از تصمیم نتانیاهو برای تشدید حمله به غزه حمایت کرد، اما اکنون از ادامه این جنگ خسته و ناراضی است. به گفته این منبع نزدیک به تیم امنیت ملی ترامپ، رئیس‌جمهور جنگ را مانعی بر سر راه چشم‌انداز بازسازی غزه و گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم می‌داند. تا زمانی که اسرائیل در جنگ با حماس است، عربستان سعودی حاضر به عادی‌سازی روابط نیست.

این فرد افزود: «عوامل زیادی وجود دارد که این چرخش به سمت متحدان عرب و دور شدن از اسرائیل را توضیح می‌دهد. ترامپ همیشه می‌تواند روابطش را با بی‌بی دوباره تنظیم کند، اما این روند مدتی است که در حال شکل‌گیری بوده است.»