وقتی ویزا و موتور جت به ابزار فشار بدل می‌شوند؛ رقابت آمریکا و چین وارد فاز تازه‌ای شد

به گزارش اکوایران، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در دومین جنگ تجاری خود با چین، بسیاری از گلایه‌های مشابه را مطرح کرده است، اما میدان نبرد اقتصادی که از آن زمان تاکنون پدیدار شده، جلوگیری از گسست را دشوار کرده است.

به نوشته بلومبرگ، در حالیکه تعرفه‌ها باعث آغاز مذاکرات شده، سلاح‌های اقتصادی جدید که توسط دو طرف به کار گرفته می‌شوند، نتیجه تازه‌ترین رویارویی تجاری بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان را مشخص خواهد کرد. و اگر زیان‌های به دست‌آمده تاکنون راهنمای ما باشند، هر نتیجه‌ای که مذاکرات تجاری در لندن که روز سه‌شنبه وارد دومین روز خود شده، داشته باشد، اثرات نامطلوب این نبرد تجاری طی مدت‌زمان بیشتری ادامه خواهد داشت.  

از تحصیلات عالی تا موتورهای جت، دامنه اتصالات میان اقتصادهای اول و دوم جهان که واشنگتن و پکن در حال بهره بردن از آن‌ها هستند یا می‌توانند از این مزایا در مذاکرات تجاری به نفع‌ خود بهره‌مند شوند، بسیار گسترده‌تر از جنگ تجاری نخست است. این اتفاق همچنین می‌تواند دستیابی به یک توافق را دشوارتر کند.

سان چنگهائو، یکی از اعضای مرکز امنیت و استراتژی بین‌الملل در دانشگاه تسینگهوا در پکن، گفت: «طرف آمریکایی مشکلات زیادی را در دستور کار تجاری و اقتصادی خود قرار داده است. من معتقد نیستم که دستیابی به یک توافق جامع تنها از طریق یک یا دو دور گفت‌وگو، واقع‌بینانه باشد.»

در ادامه تمام راه‌هایی که آمریکا و چین می‌توانند از آن به‌عنوان یک اهرم در مذاکرات استفاده کنند، آورده شده است:

ویزای آمریکا

یکی از ابزارهایی که ایالات متحده این بار به کار گرفته است، تهدید لغو ویزا برای 270 هزار دانشجوی چینی است که در حال تحصیل در آمریکا هستند. در اواخر ماه گذشته میلادی، مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، اعلام کرد ویزای دانشجویان چینی به شدیدترین شکل لغو خواهد شد، به‌ویژه برای کسانی که با حزب کمونیست ارتباط دارند یا در رشته‌های حساس مشغول به تحصیل هستند. طبق اعلام مارکو روبیو، درخواست‌های آینده از سوی چین و هنگ‌کنگ نیز با نظارت شدیدتری همراه خواهد شد.

به‌دنبال تماس تلفنی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین، در هفته گذشته، ترامپ اعلام کرد میزبانی از دانشجویان چینی در آمریکا یک افتخار خواهد بود، اگرچه همچنان نامشخص است که این صحبت‌ها در عمل چه معنایی خواهند داشت.

موتورهای جت، نرم‌افزارهای طراحی تراشه

پیش از آنکه ترامپ در ژانویه گذشته به کاخ سفید بازگردد، آمریکا به اعمال تحریم‌های گسترده بر بخشی از مردم و شرکت‌های چین اقدام کرده بود. ایالات متحده همچنین در آن زمان ممنوعیت‌ها نسبت به صادرات تراشه و ابزارهای ساخت تراشه به چین را افزایش داده بود، از جمله فشار بر متحدانش نظیر ژاپن و هلند برای انجام همین کار.

با تکیه بر این اقدامات کنترلی، وزارت بازرگانی آمریکا اخیرا سیلی از اقدامات از جمله هدف قرار دادن نرم‌افزارهای ساخت طراحی تراشه، قطعات موتور جت، مواد شیمایی و هسته‌ای را رونمایی کرده است. این وزارت‌خانه همچنین ابراز داشت که استفاده از تراشه‌های جدید ساخته‌شده توسط شرکت چینی هوآوی در هر جای جهان، می‌تواند باعث نقض کنترل‌های صادراتی آمریکا شود، اگرچه واشنگتن پس از آن لحن خود را تغییر داد.

کوین هاست، رئیس شورای اقتصاد ملی کاخ سفید، روز دوشنبه به CNBC گفت: «دولت ترامپ انتظار دارد که پس از توافق تجاری با چین در لندن، هرگونه کنترل صادراتی از سوی آمریکا کاهش خواهد یافت و صادرات گسترده فلزات نادر توسط چین انجام خواهد شد.»

اظهارات هاست حاکی از واضح‌ترین نشانه درباره این موضوع بود که آمریکا خواهان ارائه امتیاز به چین است، اگرچه او افزود که ایالات متحده از صادرات پیشرفته‌ترین تراشه‌های ساخت شرکت انویدیا به چین که برای تقویت هوش مصنوعی استفاده می‌شوند، همچنان خودداری خواهد کرد.

اتان

دولت آمریکا در حال افزایش موانع صادراتی در جهت فروش ماده شیمایی اتان به چین است. به نظر می‌رسد این اقدام تلاشی برای اهرم کردن محصولی است که در بازار آن، آمریکا به اندازه سلطه چین بر مواد معدنی نادر، قدرت دارد.

به‌لطف دگرگونی به‌ وجود آمده از گاز شیل، آمریکا به بزرگ‌ترین تولیدکننده اتان تبدیل شده است؛ ماده‌ای که برای ساخت برخی پلاستیک‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. چین به‌عنوان بزرگ‌ترین مشتری اتان در نظر گرفته می‌شود، به‌طوریکه این کشور در چهار ماه نخست سال جاری میلادی، بیش از 99 درصد از عرضه آمریکا را خریداری کرد.

این موضوع به اندازه‌ای مهم است که چین در ماه‌های ابتدایی سال 2025، بدون سر و صدا از وضع تعرفه‌های متقابل بر اتان خودداری کرد. با این وجود، وزارت بازرگانی آمریکا از برنامه‌های خود برای جلوگیری از صادرات به دست‌کم یک شرکت خبر داد. این اقدام می‌تواند زندگی را برای مجموعه وسیع نیروگاه‌هایی که شرکت‌های چینی در امتداد ساحل شرقی برای بهره‌برداری از گاز ارزان آمریکا ساخته‌اند، دشوارتر کند.

فروش تسلیحات به تایوان

یک حوزه دیگر که در آن آمریکا ممکن است بر چین فشار آورد، افزایش فروش تسلیحات به تایوان است که چین ادعای مالکیت آن را دارد. بر اساس بیانیه چینی‌ها پس از تماس تلفنی بین ترامپ و شی، اشاره خاص به تایوان، اهمیت این موضوع را برجسته می‌کند.

بر اساس گزارش رویترز در اواخر ماه گذشته میلادی، دو مقام آمریکایی آشنا با این موضوع گفتند که انتظار دارند مجوزهای فروش تسلیحات آمریکا به تایوان در چهار سال آینده از مجوزهای دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ پیشی بگیرد. این موضوع می‌تواند تنش‌ها بین ایالات متحده و چین را بیشتر کند.

طبق گزارشی از موسسه کاتو در سال 2024، دوره نخست ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ شامل 22 اطلاعیه فروش نظامی به تایوان با ارزشی بالغ بر 19 میلیارد دلار بود که شامل سفارش‌های معوق و تأمین بودجه برای نگهداری سیستم‌های موجود می‌شد. این میزان در مقایسه با حدود 8.7 میلیارد دلار فروش در دوران ریاست‌جمهوری بایدن قابل‌توجه است.

کنترل‌های صادراتی چین

پکن با درس گرفتن از کارآمدی کنترل‌های صادراتی آمریکا، اکنون سیستم خودش را برای محدودسازی فروش کالاهای دوکاربرده –  یعنی اقلامی که کاربرد غیرنظامی و نظامی دارند – راه‌اندازی کرده است.

این تلاش‌ها امسال شدت گرفت، یعنی زمانی که دولت چین اعلام کرد صادرکنندگان باید برای هفت نوع عنصر خاکی کمیاب و محصولات مشتق از آن‌ها، از جمله آهنرباهای دائمی با عملکرد بالا (که برای تولید خودرو و محصولات فناورانه حیاتی هستند) مجوز صادرات دریافت کنند.

رسانه‌های دولتی چین این هفته تکذیب کردند که این محدودیت‌ها با هدف استفاده از برتری تولیدی چین به‌عنوان اهرم فشار علیه آمریکا وضع شده‌اند. اما این اقدامات دقیقا هم‌زمان با بسته تحریم‌های جدید پکن در واکنش به تعرفه‌های ترامپ اعلام شدند.

چین همچنین از همین نظام مجوزدهی برای صادرات مواد معدنی حیاتی دیگر نظیر گالیم، ژرمانیم و آنتیموان استفاده کرده و دایره آن را امسال به عناصری چون بیسموت، تنگستن و برخی فلزات کمیاب دیگر نیز گسترش داده است. حجم صادرات پس از الزامی‌شدن مجوز ابتدا کاهش یافت و سپس افزایش یافت، اما هنوز به سطح پیش از اعمال محدودیت نرسیده است.

پس از تماس ترامپ با شی جین‌پینگ، او اعلام کرد که مشکلی در تأمین آهنرباها پیش‌بینی نمی‌کند. چین ظاهرا در حال صدور مجوزها با سرعت بیشتری است، اما نشانه‌ای از حذف این الزام وجود ندارد، به این معنا که در هر زمان می‌تواند روند صدور را کند یا متوقف کند.

تحویل جت‌های مسافربری

چین امسال ابزار جدیدی برای فشار اعمال کرد: توقف تحویل هواپیماهای شرکت بوئینگ. این اقدام حتی باعث شد که یکی از ایرلاین‌های چینی یک هواپیما را بازگرداند. هرچند این ممنوعیت بعدا برداشته شد و شرکت بوئینگ هفته گذشته یک فروند 737 مکس به چین تحویل داد، اما تنش‌ها باعث شده‌اند که اولین سفارش بزرگ هواپیما از چین از سال 2017 تاکنون، در حالت تعلیق باقی بماند.

بوئینگ انتظار داشت در زمان آغاز درگیری تجاری جدید در آوریل، حدود 50 هواپیمای دیگر به چین تحویل دهد. اما چین در واکنش به اعمال تعرفه‌های جدید از سوی ترامپ، با افزایش تعرفه‌هایی پاسخ داد که قیمت هواپیماهای آمریکایی را برای شرکت‌های هواپیمایی چینی غیررقابتی کرد.